Eigen vermogen speelt een belangrijke rol in de Nederlandse belastingwetgeving. De Belastingdienst beschouwt eigen vermogen als het verschil tussen de waarde van je bezittingen en je schulden. Dit vermogen valt in de zogenoemde "box 3" van de inkomstenbelasting, waar het belast wordt onder de vermogensrendementsheffing. In dit artikel leggen we uit wat eigen vermogen precies is, welke bezittingen en schulden meetellen, en hoe dit jouw belastingaangifte beïnvloedt.
Definitie van eigen vermogen
Eigen vermogen volgens de Belastingdienst is het totale saldo van je bezittingen minus je schulden. Dit betekent dat al je spaargeld, beleggingen en andere waardevolle bezittingen zoals onroerend goed, kunst en voertuigen tot je vermogen behoren. Daartegenover mogen bepaalde schulden worden afgetrokken, zoals persoonlijke leningen en hypotheken op tweede woningen. De balans tussen deze twee bepaalt uiteindelijk je eigen vermogen.
De Belastingdienst gebruikt 1 januari als peildatum. Dit betekent dat je het vermogen moet opgeven dat je op die datum bezit. Bezittingen die daarna worden verkocht of schulden die later worden afgelost, hebben geen invloed op het bedrag dat in je belastingaangifte wordt opgenomen voor dat jaar.
Wat telt mee als bezittingen?
Bij het berekenen van je eigen vermogen worden verschillende bezittingen meegenomen. Spaargeld op bankrekeningen wordt altijd meegerekend, ongeacht of het geld op een Nederlandse of buitenlandse rekening staat. Ook beleggingen, zoals aandelen, obligaties en beleggingsfondsen, vallen onder je vermogen.
Daarnaast speelt onroerend goed een rol. Als je een tweede huis bezit, bijvoorbeeld een vakantiewoning of een beleggingspand, dan wordt de waarde hiervan meegenomen in de berekening van je eigen vermogen. Je eigen woning valt echter niet in box 3, maar wordt apart belast in box 1 via het eigenwoningforfait.
Verder worden ook andere waardevolle bezittingen zoals kunst, sieraden en voertuigen meegeteld als deze een aanzienlijke waarde vertegenwoordigen. Het is belangrijk om een correcte schatting te maken van de waarde van deze bezittingen om problemen met de Belastingdienst te voorkomen.
Welke schulden mag je aftrekken?
De Belastingdienst staat ook toe dat bepaalde schulden worden afgetrokken van het eigen vermogen. Zo kunnen persoonlijke leningen, hypotheken op tweede woningen en sommige studieschulden worden afgetrokken van het vermogen. Niet alle schulden komen echter in aanmerking. Hypotheken op je eigen woning vallen bijvoorbeeld in box 1 en worden dus niet meegenomen in box 3.
Er is echter wel een drempelbedrag voor het aftrekken van schulden. In 2024 is dit €3.400 per persoon en €6.800 voor fiscale partners. Alleen schulden boven dit bedrag kunnen worden afgetrokken van het eigen vermogen. Dit betekent dat als je schulden onder deze drempel liggen, je geen belastingvoordeel zult hebben door ze op te geven.
Vrijstellingen
Niet al het eigen vermogen wordt belast. De Belastingdienst kent een vrijstelling toe, het zogenaamde heffingsvrije vermogen. In 2024 bedraagt dit €57.000 per persoon en €114.000 voor fiscale partners. Dit betekent dat je pas vermogensbelasting betaalt als je vermogen boven deze grens uitkomt. Deze vrijstelling geldt automatisch en hoef je niet apart aan te vragen.
Daarnaast bestaan er specifieke vrijstellingen voor groene beleggingen. Wanneer je investeert in erkende groene fondsen, kun je profiteren van een extra vrijstelling bovenop het heffingsvrije vermogen. Dit maakt beleggen in groene fondsen financieel aantrekkelijk, omdat je minder belasting betaalt over je vermogen.
Vermogensrendementsheffing (Box 3)
Als je eigen vermogen boven de vrijstellingsgrens komt, wordt het belast in box 3 van de inkomstenbelasting. Hierbij wordt een fictief rendement berekend op je vermogen, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen spaargeld en beleggingen. Voor spaargeld wordt een lager fictief rendement gehanteerd, terwijl beleggingen vaak als risicovoller worden beschouwd en een hoger rendement krijgen toegewezen. Over dit fictieve rendement betaal je belasting, wat neerkomt op ongeveer 32% van het geschatte rendement.
Conclusie
Eigen vermogen volgens de Belastingdienst bestaat uit het totale saldo van je bezittingen minus je schulden. Dit vermogen wordt belast in box 3 van de inkomstenbelasting. Door de vrijstellingsgrens betaal je pas belasting wanneer je vermogen boven een bepaald bedrag uitkomt. Het is van groot belang om je bezittingen en schulden op de juiste manier op te geven, en om te profiteren van eventuele vrijstellingen, zoals die voor groene beleggingen.
